Tragom srpskih prezimena u Krajini

IVANČEVIĆ

Ivančevići su u Bosni zabeleženi u šematizmu pravoslavne eparhije i arhidijeceze Dabro-bosanske za 1882, kao pravoslavni Srbi sa više različitih slava, uglavnom u Bosanskoj Krajini.
Sa slavom Miholjdan, zabeleženi su u parohijama Agići (Dubica) i u Rujnici (Bihać).

U oblasti Pounja Ivančevići su "starinačka familija" (prema M. Karanoviću) što je diskutabilno pitanje s obzirom na pojam "starosedelaštva" koji je relativan.
Ivančevići su, kaže M. Karanović, deo jedne šire grupe porodica koje sve slave slavu Miholjdan, ali koje su se na neki način razrodile.

Ove porodice su zabeležene u dolini Korane na samoj granici Bosne i Hrvatske u mestu Bugar kod Rujnice.
Bili su nastanjeni u devet kuća, a doselili su se iz Kršlje (Slunj) gde ih je bilo preko 20 domaćinstava. Svi slave Miholjdan.

Takođe su živeli i u Gorijevcu, na padinama Grmeča s početka 20. veka, sa jednom kućom i slavom Jovanjdan.
Ovde se smatraju apsolutnim starosedeocima, "Bošnjacima", kako navodi Karanović.
U mestu Zlopoljac, na putu Bihać-Gata zabeležene su dve kuće Ivančevići (slava Miholjdan) koji su se doselili iz Like (Škare) pre okupacije Bosne.

U "Karlovačkom vladičanstvu", M. Radeka beleži Ivančeviće kao pravoslavne Srbe sa sledećim slavama:
Jovanjdan, Stevanjdan, Miholjdan i Nikoljdan.
U Lici i Krbavi Ivančevići su bili stanovnici mesta:
Gorići (Otočac), Gospić, Neteke, Otočac, Počitelj, Pothum, Ponori (Otočac), Turjanski i Zalužnica gde su bili najbrojniji, nastanjeni u preko trideset kuća.
Što se tiče same Hrvatske (i one pređašnje i sadašnje), Ivančevići su do poslednjih ratnih zbivanja bili stanovnici gotovo svih njenih opština.


Sve je preuzeto od KRAJISKI KUTAK

TRTIĆ

Među prezimenima u Bosanskoj krajini i Bosni, Trtići su zabeleženi kao pravoslavni Srbi krajem 19. veka u dve parohije:
Kola kod Banjaluke, sa slavom Nikoljdan, i u Sarajevu, sa slavom Petrovdan.
U to isto vreme u oblasti Livna, u parohijama Vrbica i Čelebić postoje samo Trtelje sa slavom Nikoljdan.
Skloni smo pretpostavci da im je ovo najpre bio "prezimenski nadimak" koji se zatim ustalio kao pravo prezime.

U oblastima Hrvatske, u Lici i Dalmaciji, zabeležena su samo prezimena Trtica u Omsici kod Bruvna i Vrhovinama više mesta oko Jezerana, sa slavom Jovandan, i Trtanj u Gospiću bez podataka o krsnom imenu.
Jagodići su se razgranali na više porodica sa različitim prezimenima, među kojim su i Trtići.

Samih Jagodića ima svega nekoliko kuća u Bosanskoj Krajini, a postoje bar tri različite verzije o njihovom poreklu i pravcu doseljavanja u Preodac i Tičevo.
Po jednoj, oni su svi najpre bili u Rorama, a odatle se doselili u Preodac i Tičevo.
Po drugoj, oni su došli od Livna (preko Grahova) pre dva veka.
Svakako da postoji veza između Jagodića i Trtića jer se po podacima s kraja 19. veka Jagodići javljaju u Bosni:
Gradiška-Laminačka kod Gradiške, Rekavice kod Banjluke i Banjaluka, Popović na Glamoču i Livno.
Svi slave Nikoljdan, mada među Jagodićima u Bosni ima porodica i sa drugačijim slavama i to oko Ključa, Tešnja, Mrkonjić-Grada, Prnjavora, Travnika, Dervente i Gradiške.

Po jednom predanju, trebalo bi da budu zaista poreklom od Jagodića sa Drine, odakle su preko Travnika stigli do Livna i Grahova, da bi se trajno nastanili pod Šatorom.
Za Jagodiće u Lici i Krbavi postoji podatak o samo jednoj kući u Lešću, dok ih M. Radeka beleži sa samo jednom slavom - Nikoljdan, što ide u prilog tvrdnji Petra Rađenovića. Konačan odgovor dala bi dublja istraživanja porekla i Trtića i Jagodića.

RADOŠEVIĆ

Među srpskim prezimenima u Bosanskoj krajini krajem 19. veka, Đ. Janjatović beleži i Radoševiće i Radoše (što su kraća ili pak produžena verzija ovog prezimena) u mestima:
Agići (Dubica),
Ašani i Krupa (Krupa),
Bihać i Hrgar i Vrtoče (Bihać),
Palanka i Umci (Sanski Most) sa slavom Arhangel Mihajlo i
Vođenica (Petrovac)
i Kozarac (Prijedor) sa slavom Sv. Arhiđakon Stefan.

Slede Prnjavor, Krupa, Prijedor i Bihać sa nekoliko različitih slava:
Đurđevdan, Mitrovdan, Ignjatijevdan, Jovandan, Miholjdan, Nikoljdan i Trifundan.
Radoši u Petrovcu i Hadranima (Sanski Most) slave Aranđelovdan,
a u Vaganu (Gerzovo) i Volarima (Varcar-vakuf, sada Mrkonjić Grad) Sv. arhiđakona Stefana.

U selu Vrtoče Radoševići su prema podacima iz 1920. bili nastanjeni u nekoliko zaselaka.
Tako je bilo 11 kuća u Kuli, dve u dolinama, dve u Redžinom kraju i tri pod Gradinom. Svi slave Aranđelovdan.
Ovde su se naselili pre jednog veka, a pre toga su bili na Skakavcu pod Velebitom.
Bili su još nastanjeni i u selu Busije, u samo jednoj kući, sa istom slavom.

Doselili su se iz Gračaca 1879. godine. Bilo ih je u Šainovcu iznad današnjeg Petrovca gde su se doselili početkom 18. veka, odakle su se raseljavali uokolo.
Ovde su, pak, došli iz Like kad se gradio petrovački grad.
Po predanju, slepi starešina Radošević doneo je lep kamen paši za izgradnju, koji mu je dao da bira gde će da se naseli.
Paša dozvoli da to bude kod potočića kome dadoše ime sela iz starog zavičaja - Skakavac.

U Suvaji su početkom 20. veka bili nastanjeni u Dolini Radoševića u pet domaćinstava, u Polju četiri i u Gajevima u dva.
Vele da im je staro prezime, pre doseljenja u Lici, bilo Stojisavljević (Stošljević).
U Petrovcu su Radoši sa slavom Aranđelovdan koji su se doselili iz Varcar-vakufa.

Radoševići pripadaju jakoj grupi familija koja je dala mnogo porodica u Pounju i Lici, grupi Rodić-Stojisavljević koja slavi Aranđelovdan.
Samo Radoševića ima 20 kuća u osam naselja, dok svih njihovih srodnika - 305 kuća.
Prvobitni zavičaj za sve njih u Bosanskoj Krajini je područje Plavno-Popina na Tromeđi odakle su se "rasipali" na obe obale Une.

Daljom starinom pre pet vekova došli su na Tromeđu iz Hercegovine, kao imućni stočari.
U "Karlovačkom vladičanstvu" navode se Radoševići u Lici i okolini sa više slava:
Stevandan, Jovandan, Đurđevdan, Ivanjdan, Mitrovdan.
Radoše se ne pominju.

TUBIĆ

Među prezimenima Srba u Bosni koje je zabeležila pravoslavna crkva po parohijama krajem 19. veka bilo je Tubića i Tubina, Tubinovića i Tubica. Sva ova prezimena su nastala kao matronimička po nekoj čestitoj Tubi.
To (žensko) ime se sretalo u većini srpskih zemalja, a naročito je bilo rasprostranjeno (ili omiljeno) u Slavoniji, srednjoj Bosni i Lici.

Etimologija mu je neobjašnjena, kako tvrdi M. Grković, naš najveći stručnjak za poreklo srpskih imena.
Porodice sa ovim prezimenima slave mnoge slave, a Sv. Panteliju samo Tubini u Agićima kod Dubice i Tubići kod Čitluka, takođe u dubičkom protoprezviterijatu.

I Rađenović i Karanović beleže Tubine u Uncu, a Tuviće ili Tubiće u Bjelajskom i Bravskom.
Što se njihovog porekla tiče, oni kažu: "Dok Tubini spadaju u veliku familiju Kecmana sa slavom Sv. Vartolomej, Tuvići/Tubići su iz grupe Ćulibrka koji su se doselili iz Like i slave isključivo Jovandan.
Nekada su se prezivali Bajić. Rađenović smatra da su se doselili iz plemena Banjana u Staroj Hercegovini."

KARAKAŠ

"Karakaš" je turska složenica koja znači crna obrva (reč kaš se koristi i za uzdignute lučne krajeve sedla), pa nema nikakve sumnje da je neki od predaka ove familije imao upravo takve obrve, crne i izrazite.

Bilo ih je sve do posle Prvog svetskog rata, a nadamo se da ih još ima, u samom Bihaću i selu (Srpsko) Založje, sa slavom Nikoljdan.

Poreklom su od Vučkovića, iz Bjelajskog polja. Iz ove familije je bio Filip (otac poznatog srpskog ustanika i javnog radnika i pisca knjige "Robstvo u slobodi ili ogledalo pravde u Bosni" Gavre Vučkovića), koji se kao prvi Srbin naselio u Petrovac.

Vučkovići su se, pak, u okolinu Petrovca doselili iz Dabra, u Sanici, ali im je starina, po jednoj verziji iz Skradina u Dalmaciji, a po drugoj iz Korenice u Lici. Međutim, i ta mesta su bila samo prelazne lokacije između 16. i 18. veka, a dalje poreklo treba tražiti u južnijim srpskim krajevima, Staroj Hercegovini ili Crnoj Gori, a možda i današnjoj severnoj Albaniji, na Kosovu i Metohiji ili današnjoj zapadnoj Makedoniji.

Karakaši su, pak, svoje prezime svakako dobili među susedima muslimanima u Založj

BESLAĆ

Među prezimenima u Bosni, prema šematizmu Dabro-bosanske arhidijeceze za 1882. godinu, Beslaći su zabeleženi kao pravoslavni Srbi sa slavom Đurđevdan samo u eparhijama Bihać, Hrgar i Gudavac.

U krupskoj oblasti spominju se kao Beslaći i Baslaći. U Benkovcu koji leži u karsnim uvalama podno Grmeča, početkom 20. veka bile su dve kuće Baslaća sa slavom Đurđevdan - doseljeni iz Dobrosela pre okupacije Bosne.
I Beslaći su - u Doljanima, na kosama Grmeča prema Uni - zabeleženi u dve kuće, isto sa slavom Đurđevdan i doseljeni iz Dobrosela u Lici, ali posle ulaska Austrije u Bosnu.

Autor monografije "Pounje u Bosanskoj Krajini", M. Karanović, kaže da su Baslaći deo šire grupe porodica u ovim krajevima Lalić-Prica-Šijan čiji je zavičaj Korenica. Zajednička slava svih ovih familija je Aranđelovdan.
Ne zna se kada su Beslaći napustili ovu slavu i počeli da slave Đurđevdan.

Prezime Beslać je, po svemu sudeći, tipa Balaban, izvedeno od nadimka nekog pretka, prema turcizmu beslemać, beslemek koji je označavao krupnog čoveka, ali svojeglavog.
Za obesnog turskog gospodara on je bio "blesan", pa ga je tako i nazvao, a u stvari je bio nepokoran i tvrdoglav, ali da bi izbegao proganjanje namerno se pravio da ne razume sve što mu se naređuje.

TEGELTIJA

Prvo što možemo da kažemo jeste da prezime Tegeltija svakako nije nastalo iz neke srpske, već iz turske reči - upravo one koja se i spominje u navedenim stihovima narodne pesme, tegeltija, "meko ćebe koje se stavlja ispod sedla na konja".

Prema Đorđu Janjatoviću - "Prezimena Srba u Bosni" - 80-ih godina 19. veka Tegeltija je bilo u parohijama Gerzovo, Ljuvša, Medna Gonja i Medna Donja, Slatina i Travnik, a Tegeltića, koji su, u stvari, posrbili prezime, u Kukuljama kod Bosanske Gradiške.
I jedni i drugi slave - kako smo i naveli u uvodu - Đurđevdan.

Narodna pjesma bilježi:

Skoro nam se, baš iz Beča grada,
krasnog grada cara austrinskoga,
sitnom knjigom jedan štioc javlja,
po imenu Tegeltija Novo.
Pita Novak oklen mu korjeni,
kad su stigli do Varcar Vakufa
i do sela medenog imena
a ima i' još i u Slatini,
i u Ključu, pa u Podgoriji,
Podgoriji, selu malenome,
i Vojvodstvu Srpskom velikome;
i svi slave Svetog Georgija ...
Jere predak, orobi Turčina,
"na đogatu ništa ne ostavi,
sam' ostade gola tegeltija!"

BUBNJEVIĆ

Prema popisu srpskih prezimena u Bosni, Bubnjevići su zabeleženi u Gerzovu, Banjaluci, Laktašima i Prijedoru, sa slavom Sv. Arhiđakon Stefan. U ovom kraju je zabeleženo i prezime Bubanj.

M. Karanović, u "Pounju", navodi da je Gerzovo, Pecku i Mednu nastanio veliki broj rodova koji slave Arhiđana Stefana, patrona dinastije Nemanjić.
Kod njih se sačuvalo predanje da se neki kaluđer iz Stare Srbije (Raška, Kosovo i Metohija), oduševio ovim krajevima dok je sakupljao priloge za Visoke Dečane, pa je sunarodnike iz starog kraja nagovorio da se ovamo nasele.

Sačuvalo se predanje da su starešine imale pravo da nose sablju, ćurak i dolamu, jer je ta oblast imala neku vrstu autonomije.
Jedan rod je prozvan Bubnjevići, jer im je predak, kao vojnik, nosio bubanj.
Verovatno su njihovi preci bili primorani da uzmu učešća kao martolozi u turskoj vojsci pri zauzimanju Jajca 1527. godine, te su se potom tu i nastanili.

Prema zapisu na jednom psaltiru iz 1737. godine, nađenom u biblioteci sarajevske bogoslovije, spominje se đak Laza, rodom Vujašković, "od plemena Mrnjavčevića". A na jednom je nadgrobnom krstu označen je "otac Lazin Vujaško Bubnjević".

ALJETIĆ

Među prezimenima u Bosni, s kraja 19. veka, šematizmi Pravoslavne crkve beleže samo prezime Aljatić u jednoj jedinoj parohiji - Gomionici kod Banjaluke, sa krsnom slavom Đurđevdan.
Vrlo je moguće da je ovo e umesto e u prezimenu samo greška, bilo sveštenika, bilo prepisivača podatka za knjigu "Šematizam pravoslavne mitropolije i arhidijeceze Dabrozili.

To svedoči i o velikoj starini i toponima Aljinovići, a možda i stanovnika koji su ovo prezime Aletić/Aljetić dobili prema ovom mestu iz koga su moguće potekli. Misli se, naime, da je Aljetić nastalo samo jotovanjem (u ovom slučaju umekašavanjem suglasnika l) i utoliko izmenjeno dok mu je značenje ostalo isto.

ĆORIĆ

U Bosanskoj Krajini, prema Đ. Janjatoviću, "Srpska prezimena u Bosni", pravoslavne porodice Ćorić zabeležene su krajem 19. veka u parohijama Gomionici i Mahovljanima (kod Banaluke), u Kozarcima (kod Prijedora) i u Crnom Lugu (kod Grahova) - slava Jovanjdan, kod manastira Moštanice (Dubica) - Nikoljdan, a Đurđevdan samo u parohiji Oštra Luka, kod Sanskog Mosta.

U seljenjima tokom vekova, od okoline Berana do Sanskog Mosta, Jovanovići, potom Ćorići, promenili su, dakle, silom prilika, prezime, a verovatno - zbog veće pogodnosti spremanja i gošćenja - i datum proslavljanja svetitelja porodičnog zaštitnika: umesto u jesen - u proleće.

Neke porodice, kao spomenute kod Grahova, u Crnom Lugu, promenile su i svetitelja, opredeljujući se za Sv. Jovana!

KONČAR

Zabilježene su pravoslavne porodice Končara u slijedećim mjestima u Bosanskoj krajini,
u selima Kotarac, Kulen Vakuf i Rujnica (1882. god.), te u Pounju, u malom Radiću (doselili iz Vrhovina u Lici,
poslije austrijske okupacije), Čaglici (takođe iz Like), Grabežu, Donjoj gati i Lipi.

Prezimena na -ar obično označavaju zanimanja, tj. ''nomina agentis'' kako se zovu u gramatici.
Prezimena tipa ribarić, kolarović, Užarević e sl. shvatljiva su i danas, jer su takva zanimanja prisutna u zanatskoj proizvodnji, ali prezimena tipa Štitarević ili toponim Tulari dovoljno jasno ukazuju na srednjevjekovnu, danas iščezlu djelatnost.

Prezime Končar kao i toponim Končari u Lici pripadaju ovom drugom tipu, jer su identična sa apelativom končar u značenju onaj koji proizvodi konac.

BEJDIĆ

Spominju se u Petrovcu, tačnije u Bjelajskom Polju i selu Krivaja, u Pounju (Bosanska Krajina).
Predpostavlja se da je nastalo od muslimanskog imena Bejdo (Bejadin, Bejadudin), u značenju čistota vjere.

DRONJAK

Spominju se u selu Šipovljani u Uncu (Bosanska Krajina) u kome je sačuvana slijedeća priča:
''Doselili su se iz Strmice po okupaciji... Misle da su se ranije zvali Dobrijevići. Negdje, kad su se momci doskakivali,
odskoči njihov momak, a bio u dronjavu odijelu. Svi na to poviču: ''Ha, odskoči Dronjak!''
Etimologija je u vezi sa pridjevom dronjav, u značenju odrpan, pocijepan.
Srodno prezime je Dronjić, kojeg susrećemo u prijedorskoj regiji (Omarska, Lamovita...)

BAVELJIĆI

Među srpskim prezimenima u Bosni, već krajem 19. i početkom 20. veka nalazi se prezime Baveljić, ali i Bavelja.
Obe porodice slave Đurđevdan i obe su na području Banjaluka - Ključ - Mrkonjić Grad, koje i čitalac navodi.
Bavelje su u parohiji Medna Gornja, Gerzovo, a Baveljići u Stražicama, kod Ključa, kao i porodica g. Mirka.

Uvidom u literaturu o susednim geo i etnografskim oblastima ustanovili smo da ovog prezimena nema ni u udaljenijim oblastima odakle su dolazili naseljenici u zapadnu Bosnu.
Znači da su Baveljići prezime dobili tek posle doseljavanja, po nekom toponimu ili od nadimka.
Postojao je nadimak Bava, nepotvrđen u zapisima, možda od glagola baviti se, u značenju zadržavati se, kojem je pridodat nastavak -elja. Tako imamo Bava-Bavelja, kao u slučaju star-starkelja.

Inače, na Glasincu su nastanjeni Konjokradi-Pajići poreklom iz Drobnjaka kojih je bilo i u Sajicama, Pariževićima, Čitlucima i Vidrićima.
Oni slave Savindan, a prislužuju Đurđevdan, plemensku drobnjačku slavu. Neki slave i obrnuto, a neki slave samo Đurđevdan.
Tako dolazimo do indirektnog objašnjenja predanja da su Baveljići "potomci sv. Save". Naime, oni se ne samo slavili, već i gajili kult ovog svetitelja jer su vodili poreklo iz nemanjićkih naslednih zemalja, iz Hercegovine.

KECMANI

Kecmani se, prvi put spominju krajem 14. veka u povelji Vuka Brankovića, "gospodara Kosova i Drenice".
Dolaskom Turaka na Balkansko poluostrvo, u Srbiju i područje raško-nemanjićke države, Kecmani se povlače prema zapadu, tako da ih je, do migracija nakon Prvog i Drugog svetskog rata, najviše bilo samo na prostoru Bosanske Krajine:

u Pounju,
u Bosanskoj Krupi,
u Velikom Baliću,
Banjanima,
Dobroselu,
Driniću (kod Petrovca),
u Mrazovini (svi poreklom iz Bjelajskog Polja),
Počeniku i Lohovu,
u oblasti u Beglušcima,
Dvoru,
Trnjinića Brijegu,
Trubaru i Šinovljanima,
u Bjelajskom Polju,
u Suvaji,
Petrovcu (iz Drinića),
Bukovači,
u Busijama (iz Krnje Jele 1907. godine),
Bravsku, Kapljuvu i Janjilima,
kao i, bar krajem 19. veka, i u Rajnovcima kod Kulen Vakufa i u Prijedoru.

Neki od njih su "prešli":
u Prošiće, Nikiće,
Dragiće,
Trikiće,
Materiće
i Tubine,
ali su, osim nekoliko izuzetaka, nastavili da slave Svetog Vartolomeja.

O prezimenu i familiji Kecman moraće se napisati posebna, ne mala knjiga.
Slučajno je prvopotpisani autor ovih priloga unuk jedne "Kecmanuše" (kako se to govori oko Petrovca) iz Drinića, a Predrag Kecman, sin kolonizovanih u Srem, načinio je poseban sajt, pa se za detaljnije podatke treba obratiti ne samo na našu adresu, već i ovom mladom, ali vrednom istraživaču.

STOJAKOVIĆ

Prema šematizmu Srpske pravoslavne crkve za 1882. godinu, slava Stojakovića u Bukovači kod Petrovca, Gomionici kod Banjaluke,
Kozlici kod Sanskog Mosta i u Krupi i selima oko nje - Gudavac, Dobroselo, Dubovik, Jasenica i Ruiška, jeste Sv. Nikola.

Na rečnoj zaravni, iznad doline reke Sanice, u selu Prisjeci, žive Stojakovići za koje je zabeleženo da kao svoje krsno ime slave Sv. Jovana i da su tu došli iz sela Vojić, u okolini Krupe, još pre austrijske okupacije Bosne i Hercegovine 1878. godine.
U Bosni, međutim, ima mnogo Stojakovića sa još devet slava.

Stojakovići naseljeni u gotovo svim mestima oko Krupe potiču iz susednih sela.
Ta lokalna preseljenja - iz sela Suvaje u varošicu Krupu, iz Matavaza u selo Bušević, da pomenemo samo dva primera,
- učestala su u vreme Laudonovog rata 1788-1791, kada se veliki broj porodica iselio na Kordun i u Liku,
a posle buna protiv Turaka sredinom 19. veka i u Srbiju.

Poznato je i iseljavanje čitavih grupa porodica - među kojima su, prema pouzdanim izvorima, bili i Stojakovići - u Srbiju kneza Miloša, na posede oko Loznice koje su napustili Turci.

Prema M. Radeki u knjizi "Gornja Krajina. Karlovačko vladičanstvo", Stojakovići su srpske pravoslavne familije koje, pored Sv. Nikole, slave još šest slava. Ovaj podatak samo potvrđuje našu tezu da su oni zapravo vrlo različitog porekla.

Ovo patronimičko prezime - od ličnog imena Stojak - moglo je da nezavisno postane na različitim stranama srpskog etničkog prostora, što znači i da svi Stojakovići ne moraju da budu ni u kakvoj srodničkoj vezi.
Tek neka produbljenija istraživanja (izrada studije o familijama ovog prezimena) mogla bi da da određenije rezultate i ukaže na isti ili više različitih korenova nastanka Stojakovića.

VRŽINA

Zabilježeno u selima Kolunić i Busije u Bjelajskom polju, Bosanska Krajina (porijeklom iz Like),
te u Velikom Radiću i Gornjim Petrovićima (Pounje).
Etimologija ovog prezimena može se objasniti na dva načina:
- od imenice vržina u značenju veliki vrg ili
- od vrž u značenju čvor + sufiks -ina.

DODIG

Zabilježeno u Uncu (porijeklom iz Prologa), zatim u Trninića brijegu (iz Dalmacije)
i u Drvaru (gdje su se doselili iz Dalmacije u prvoj polovini XIX vijeka, te u Gornjem Vrtoču u Uncu.
Prezime koje prvi put srećemo sa istorijskom potvrdom u pisanim dokumentima 1712. god., a čija etimologija govori o stočarskom životu
njihovih nosilaca, jer je identično sa imenom dodig koja ukazuje na dodizan (pokretanje stoke i ljudi na nove položaje).
Zanimljivo je da je ono stvoreno slovenskim jezičkim sredstvima i da ga začudo, ne nalazimo ni kod Vlaha,
pa ni kod samih Rumuna u Rumuniji.

VEKIĆ

Vekići se spominju u Bosanskoj Krajini, Lici i Dalmaciji, u kojima je četiri petine stanovništva, bar poslednjih pet stoleća (vekova) - sve do poslednjih etničkih čišćenja - čini srpski etnički element.
I sama slava Vekića, Sv. Stevan - ili, kako to u Bosanskoj Krajini tačno kažu, Sv. arhiđakon Stefan - jasno govori o velikoj starosti i južnijem poreklu porodice.

Prema popisima pravoslavnih porodica u Bosanskoj Krajini, Vekići su zastupljeni u više krajeva i sa mnogim slavama.
Samo Vekići u parohijama Vođenica, kod Petrovca, i Junuzovci, kod Gradiške, slave arhiđakona Stefana.
Ostali žive oko Prijedora, Krupe, Dubice, ali ih ima i oko Travnika i Vlasenice.
U Lici ih ima samo u Suvaji, kod Srba, ali oni slave samo Jovanjdan ili Đurđevdan.

Prema monografiji za Bjelajsko polje, stoji doslovce da ih ima u Bjelajskom Vagancu, šest kuća, a slava Stevanjdan.
Doselili su se početkom 19. veka iz Srba, gde su se zvali Rašuo.
Odatle se, već posle dve godine, veći deo prebaci u Male Stjenjane, gde ih je bilo mnogo više nego u Jazbinama (Bjelajski Vaganac).
Ime su dobili po nekoj babi Veki.

Jovčići/Jovičići

Matičari su prezime članova ove familije pisali različito, kao što to je slučaj i sa ovim prezimenom - u zaglavlju pisma štampanim slovima piše Jovčić, a u potpisu Jovičić. Kao slava se navodi Pantelijindan, 8. avgusta.
Potiče iz sela Radomirovca za koje kaže da se ranije zvalo Svinjuha, a da je novo ime dobilo posle Prvog svetskog rata, po vojvodi Radomiru Putniku.

Ovo je primer kako i pisani dokumenti mogu biti nepouzdani, jer je nekada neki službenik ili sveštenik menjao prezime Jovičić u Jovčić, ili obrnuto, zavisno od toga za koji je oblik mislio da je pravopisno pravilniji, bez obzira na to šta je u narodu uobičajeno.
Ranije smo u tom smislu naveli Ajdukoviće.
I pored toga što o svom prezimenu malo zna, g. Jov(i)čić navodi legendu da su se njegovi preci u Radomirovac (tada u Svinjuhe) doselili u 17. stoleću sa juga Srbije ili iz Crne Gore i da im je ranije prezime bilo Vuković. Stoga smo, između nekoliko desetina grana Vukovića (i Vukova) raznih slava, potražili svečare Sv. Pantelije, jer je to njegova slava. Našli smo ih u nekoliko naselja u oblasti Sanice i Pounja, kao i jedini podatak da su u te krajeve došli iz Dalmacije, Kninske krajine ili Like.

Analogija sa seobama i kretanjima nekoliko hiljada familija iz ovih zapadnih krajeva upućuje da je njihov prazavičaj mogao biti u južnoj Srbiji, u Crnoj Gori, pa i u današnjoj severnoj Albaniji. Tamo ih, međutim, nismo pronašli sa ovom slavom, iz čega se može zaključiti ili da su se svi iselili, a preostali pomrli, ili, kao i Jov(i)čići, promenili prezimena.

Samo prezime nije zagonetno. Nastalo je od imena pretka Jovice, koje je hipokoristik od Jovan, ali je u jednom kraju sačinjeno prezime Jovičić, a u drugom je sažeto u Jovčić, zbog gutanja samoglasnika, uobičajenog u zapadnim srpskim krajevima.

RADOŠEVIĆ

Među srpskim prezimenima u Bosanskoj krajini krajem 19. veka, Đ. Janjatović beleži i Radoševiće i Radoše (što su kraća ili pak produžena verzija ovog prezimena) u mestima:
Agići (Dubica),
Ašani i Krupa (Krupa),
Bihać i Hrgar i Vrtoče (Bihać),
Palanka i Umci (Sanski Most) sa slavom Arhangel Mihajlo i
Vođenica (Petrovac)
i Kozarac (Prijedor) sa slavom Sv. Arhiđakon Stefan.

Slede Prnjavor, Krupa, Prijedor i Bihać sa nekoliko različitih slava:
Đurđevdan, Mitrovdan, Ignjatijevdan, Jovandan, Miholjdan, Nikoljdan i Trifundan.
Radoši u Petrovcu i Hadranima (Sanski Most) slave Aranđelovdan,
a u Vaganu (Gerzovo) i Volarima (Varcar-vakuf, sada Mrkonjić Grad) Sv. arhiđakona Stefana.

U selu Vrtoče Radoševići su prema podacima iz 1920. bili nastanjeni u nekoliko zaselaka.
Tako je bilo 11 kuća u Kuli, dve u dolinama, dve u Redžinom kraju i tri pod Gradinom. Svi slave Aranđelovdan.
Ovde su se naselili pre jednog veka, a pre toga su bili na Skakavcu pod Velebitom.
Bili su još nastanjeni i u selu Busije, u samo jednoj kući, sa istom slavom.

Doselili su se iz Gračaca 1879. godine. Bilo ih je u Šainovcu iznad današnjeg Petrovca gde su se doselili početkom 18. veka, odakle su se raseljavali uokolo.
Ovde su, pak, došli iz Like kad se gradio petrovački grad.
Po predanju, slepi starešina Radošević doneo je lep kamen paši za izgradnju, koji mu je dao da bira gde će da se naseli.
Paša dozvoli da to bude kod potočića kome dadoše ime sela iz starog zavičaja - Skakavac.

U Suvaji su početkom 20. veka bili nastanjeni u Dolini Radoševića u pet domaćinstava, u Polju četiri i u Gajevima u dva.
Vele da im je staro prezime, pre doseljenja u Lici, bilo Stojisavljević (Stošljević).
U Petrovcu su Radoši sa slavom Aranđelovdan koji su se doselili iz Varcar-vakufa.

Radoševići pripadaju jakoj grupi familija koja je dala mnogo porodica u Pounju i Lici, grupi Rodić-Stojisavljević koja slavi Aranđelovdan.
Samo Radoševića ima 20 kuća u osam naselja, dok svih njihovih srodnika - 305 kuća.
Prvobitni zavičaj za sve njih u Bosanskoj Krajini je područje Plavno-Popina na Tromeđi odakle su se "rasipali" na obe obale Une.

Daljom starinom pre pet vekova došli su na Tromeđu iz Hercegovine, kao imućni stočari.
U "Karlovačkom vladičanstvu" navode se Radoševići u Lici i okolini sa više slava:
Stevandan, Jovandan, Đurđevdan, Ivanjdan, Mitrovdan.
Radoše se ne pominju.

KLJUTIĆI

Đ. Janjatović navodi da je među srpskim prezimenima u Bosanskoj krajini s kraja 19. veka u Ratkovu kod Ključa zabeleženo jedino prezime Klutić, sa krsnim imenom Marko Evanđelist.
S obzirom da su ovo podaci pravoslavne eparhije kojoj su Klutići pripadali, teško je pomisliti da nisu verodostojni.
Verovatno je u pitanju nepreciznost u pisanju. Naime, u staroj, predvukovskoj, azbuci koja je čak u Srbiji važila sve do 1869, a u Bosni, tada pod okupacijom, na to nije obraćana posebna pažnja, nije postojalo slovo lj,već se umesto njega pisalo l i dodavao znak za umekšavanje (kakav i danas postoji u ruskom jeziku).
Moguće je da sveštenik, školovan pre usvajanja reforme srpskog azbuke, nije znao za ovu izmenu, pa "meki znak" nije ni dodao.

Posebno je neobično što Kljutići (pitanje je da li baš svi) slave dve slave - Marka Evanđelista i Nikoljdan (verovatno Sv. Nikolu, 19. decembra). Pošto se Markovdan slavi 8. maja po novom kalendaru, moguće je da im je Sv. Nikola u daljoj prošlosti bio preslava, mada nju zapadnoj Bosni ne slave sve porodice.
To bi mogao biti razlog što u crkvenim knjigama nije zabeležena slava Sv. Nikole, već samo glavna slava, Marko Evanđelist.
Osim u spomenutim zapadnijim krajevima, u srpskom narodu se, inače, običavalo da se svetac zaštitnik zemlje i imanja gde porodica živi, slavi dva puta u kalendarskoj godini, pa ako je slava Đurđevdan (6. maja) onda je preslava zimski praznik istog svetitelja - Đurđic (16. novembra). Pošto Marko Evanđelist nema zimski pandan, moguće je da je kao preslava ili zimska slava uzet Sv. Nikola.

Postoji i drugo objašnjenje, možda bliže istini: da je Sv. Nikola uzet za drugu slavu, jer je ženidbom (čitaočeve majke ili babe) nasleđena, odnosno doneta u miraz respektabilan komad zemlje, a raniji vlasnik tog poseda je slavio Nikoljdan.
Da dodamo da je Sv. Marko Evanđelist slava koja je najrasprostranjenija u Krajini, dok je u srednjoj i istočnoj Bosni veoma retka.
Ovo je jedno od onih prezimena koja zahtevaju obimnija istraživanja.

O Vujmilovićima

Samo prezime Vujmilović vodi poreklo od starog imena zabeleženog u Dečanskoj hrisovulji, po M. Grković, a koje glasi Vujimil, složeno ime od hipokoristika Vuja i slovenskog korena "–mil", čije su varijante Vujmil, Vujmilo i slično.

Prema tome, poreklo je, u Raškoj, tačnije u oblasti Podibra i Gokčanice i najzad, najdalje, u mestu Plana u Studeničkoj oblasti, gde postoji selo Vujmilovići.
U Gokčanici u nekoliko sela žive porodice koje nazivaju Vujmilovci a koji potiču iz spomenutog sela Vujmilovića.
U selu Ribnici postoji i izvor Vujmilovska Česma, a u selu i familija sa ovim prezimenom a tamo ih zovu i Šućuri odnosno Rsovci.
Prezime Šućuri su dobili po Jaćimu Šućuru junaku iz Prvog ustanka iz ove familije, a Rsovci, prema mestu Rsovcu (Trstenik) gde su se u jednom trenutku privremeno iselili.
Tamo se i danas jedan potok zove Šućurov, kao uspomena na Vujmilovce.

Istog porekla su i Vujmilovci i Tanaskovići u Rudnjaku, od Vujmilovića u Planoj, kao i oni u Gračacu. Svi ovi rodovi slave Jovanjdan, a "prekađuju" na letnjeg Sv. Jovana (praznik koje pada 7. jula, poznatiji kao Ivanjadan).
Samo za jedan ogranak, u selu Vukušica u istoj ovoj studeničkoj oblasti, kaže se da više ne postoji, tj. da su "izumrli", a mi uvek dodajemo: možda su, zapravo, nekud odseljeni.

Na njihovu zemlju naselili su se neki Durkalići (Guzonje) iz Gračaca.

Inđići

Inđića je u poslednja tri veka bilo na prostorima Like i Bosanske Krajine.
Odakle su se ovamo doselili ne kaže ni jedan postojeći izvor precizno, ali predanje kaže da su iz Vrhovine u Lici.
Dakle, Inđića je bilo i u Kijanu (Gračac) u Lici (sa slavom Sv. Nikola), upravo doseljenih iz Vrhovina.

U "Leksiku prezimena SR Hrvatske" (1976), na teritoriji Hrvatske do druge polovine, a možda i do 90-ih godina 20. veka, Inđići su bili naseljeni u opštinama Bjelovar, Vinkovci, Virovitica, Gračac, Grubišno Polje, Donji Miholjac, Zagreb, Kostajnica, Križevci, Našice, Nova Gradiška i Osijek.

Najbrojniji su bili u Grubišnom Polju u selima Gornja i Donja Rašenica, Gakovo, Velika Dapčevica, zatim u Šegovini Mašićkoj kod Nove Gradiške i u Osijeku.
Ovaj izvor, kako smo već više puta naglašavali, ne navodi podatke o veroispovesti i nacionalnom opredeljenju.

M. Radeka u "Karlovačkom vladičanstvu" (Lika, Krbava, Banija, Kordun, Gacka), navodi da su slave Inđića Aranđelovdan i Nikoljdan.

Prema Đ. Janjatoviću, u Bosni je krajem 19. veka bilo još Inđića, sa drugim slavama
- Đurđevdan u selu Rujnicama kod Bihaća i u Sarajevu,
Sv. Jovana u Dugom Polju kod Dervente i Bosanskom Brodu
i Sv. Nikolu u Vođenici kod Petrovca i Kozarcu kod Prijedora.

Sv. Tripuna su slavili Inđići u Bihaću i Hrgaru,
Majkića Japri (Sanski Most),
Kralupima (Visoko),
Palanci i Umci (Sanski Most) i u Palančištu (Prijedor).

U dva mesta u oblasti Sanice, Korjenovo i Srpska Sanica, susrećemo Inđiće doseljene iz Like, slava Sv. Nikola.

Milan Karanović u monografiji o Bosanskoj krajini navodi da su prezime dobili "negde na vojsci u Ličkoj Vrhovini", prema imenu pretka ubeleženog u protokole Vojne granice.
Prema predanju oni su jedan rod sa Drljačama, Bigama i Jeremićima, a prezime su dobili u neka davna vremena kad su dosta putovali po moru kao vojnici.
Jedan od predaka se zvao Biga, drugi, Božanić, Inđić i Brkić.

Jedan ogranak ove gupe porodica iz Prijedora su Borojevići, od kojih je možda i čuveni austrijski maršal Borojević.

U Pounju se spominju u dva mesta sa starim prezimenom Inđić, a sadašnjim Drljača u Donjem Buševiću i (Milić-begovom) Duboviku.

Lovrić

U "Karlovačkom vladičanstvu". Radeka za Lovriće kaže da su i pravoslavni i rimokatolici.
Pravoslavni slave Lazarevu subotu, Petrovdan i Nikoljdan.

U nekadašnjoj ličko-krbavskoj županiji, po istraživanjima R. Grujića, Lovrića ima u Gospiću i Širokoj Kuli.
Na zadarskim ostrvima ima Lovrića u Preku, na Ugljanu, doseljeni su sa Livanjskog polja na posed vlastelina Jurinih u 19. veku. Na Murter, kod šibenskog vlastelina Divnića, došli su još u 1453. godine kao čobani sa Vrane. Selo je inače zasnovala porodica Dragojevića koje više nema.

Lovrića, pravoslavnih Srba, ima i u Livanjskom polju, u Bastasima, Donjem Žabljaku i Odžaku. Zabeleženo je da su se u Donji Žabljak i Rapovinu (zaselak Žabljaka) doselili iz Odžaka, gde su stigli od Sinja, u Dalmaciji. U Zastinju ih jebilo već 1741. godine. U 20. veku bilo ih je dosta u Sinju i po Cetinskoj krajini. Odatle su se naselili po Bosni.

U Sanici, u Bosanskoj Krajini, Lovrići su od nekog popa Lovre sa Glamoča, gde su se zvali Jelići. Slave Časne verige apostola Petra. Isto i Lovrići u Pounju, u selu Zborište, pod planinom Previjom na Baniji.
Ima ih i u selu Glinici, na međi sa Banijom.
Doselili su se krajem 19. veka iz Like, i slave spomenute Časne verige. Lovrića sa slavom Nikoljdan ima samo u Drakseniću kod Dubice.
Ovo je prezime nesumnjivo patronimičko, od imena Lovro koje je poodavno uobičajeno u srpskom narodu, još od srednjeg veka.
Nastalo od imena Lovren, a ono grčkog - Lavrentije.

Ali, danas je veoma rasprostranjeno - potpuno pogrešno - mišljenje da je Lovro katoličko ime.

BALABAN

Spominju se u Teočaku u Bosanskoj Krajini.
Prezime je indetično sa turskim apelativom balaban u značenju krupan, nezgrapan čovjek,
kao i sa ličnim imenom Balaban koje je u Turskoj zabilježeno još u XV vijeku.
Poznato je u makedonskom, bugarskom i rumunskom onomastičkom sistemu.
Analizirajući poznatu narodnu pjesmu ''Ženidba Dušanova'',
Dušan Kostić u studiji tvrdi da se poznati Balačko vojvoda ranije zvao Balaban Turčin
koji se pročuo kao vojskovođa sultana Murata I i bio na Kosovu polju 1389. god.

VJEŠTICA

Po predanju, sadašnje Vještice su poreklom iz Pribudića, u kojima je bilo i drugih familija sa prezimenima Novaković, Škundrić, Šijan, Dimić, Zec i Dragišić. Imali su imanja i zajedničke zimovnike na Vranjskom jezeru, gde su gonili stoku zimi.

Po jednom tumačenju, bili su proterani i iselili se u Pribudić, gde su sagradili crkvu u kojoj zajedno slave Sv. Petku. Verovatn je reč o seoskoj slavi, zavetini, jer ostale familije imaju druge slave.
Vještice slave Đurđevdan.

M. Radeka u "Karlovačkom vladičanstvu" navodi samo jednu slavu Vještica - Đurđevdan, a isto se odnosi i na njihove prezimenjake koji su još od kraja 19. veka bili nastanjeni oko Sanskog Mosta (Palanka), Dubice (Manastir Moštanica), Novog Grada (Svodna), Glamoča (Brda), Gerzova (Strojice) i Livna (Vrbica i Tiškovac).

U Livanjskom Polju su Vještice u selu Sajkoviću odmah uz put prema Grahovu. U Glavice kod Glamoča oni su se doselili iz Zrmanje nadomak Knina. U Uncu, u selu Veliki Štrpci, Vještica ima u zaseocima Podić, Šainovac i Župa i svi slave Đurđevdan. Po predanju, doselili su se krajem 18. veka sa Zrmanje u Lici.
U Gornjim Vrtočama u Uncu, doselili su se iz Tiškovca, a u Tiškovac, gde su uljezi u kući Rodića, Vještice su se doselile takođe sa Zrmanje i isto slave Đurđevdan.

Na kraju, da sebi dopustimo da ne poverujemo u objašnjenje prema kojem je ovo prezime nastalo od reči vješt, odnosno od umeća da se "vešto probija kroz šumu"! Prednost dajemo reči vještac - muški rod od vještice u jekavskom narečju - koja mora biti pravi koren prezimena Vještica.
Ali, potomcima je više odgovaralo tumačenje prema kojem je nadimak vešt postao prezime, jer prvi oblik, nažalost, nije simmatičan.
antrfile uz Vješticu .
Pošto su sve ove porodice iz Pribudića, kako kaže čitalac, "išle zajedno", zanima ga i njihovo poreklo. Ovog puta na to ne možemo da odgovorimo, zbog vremenskog i prostornog ograničenja, ali ako ponovo javi, on ili neko iz tih porodica, svakako ćemo, jedno po jedno, protumačiti.

G. Vještica dodaje da njegove familija ima još u Crvenki, Novom Sadu, Kačarevu, Pančevu i Beogradu.
Zna da ih ima i u Sanskom Mostu i u Lici, mada su sve njihove komšije iz Pribudića proterane sa svojih ognjišta u Srbiju.
Nešto malo ih se vratilo, ali nema struje, nema puta, nema posla - dakle, s pravom zaključuje - nema uslova za život.

BRADAŠEVIĆI

U šematizmu Dabro-bosanske mitropolije i arhidijeceze Srpske pravoslavne crkve za 1882. godinu, prezime Bradašević susreće se samo na jednoj lokaciji - u parohiji Mahovljani, kod Banjaluke.
Ova porodica slavi Sv. Jovana Krstitelja, 20. januara.
Detaljnijim pregledom monografija ostalih krajeva Bosne pronašli smo naselje Bradaši, u oblasti Visokog.
Mesto se zove i Pavlovići, prema familiji Pavlovića, koja je u vreme ispitivanja na koja se oslanjamo, imala devet domaćinstava.

Sve do 1927. godine, selo je, pod imenom Lučići, imalo nekoliko delova - Kračići, Slavin, Podjavor.
U Bradašima su bile kuće Pavlovića, Vukančića i Šola, a na susednoj kosi, Rosuljama, pored Pavlovića, živeli su Čovići i Šćitari.
Sve ove porodice su katoličke vere.
Pošto su se mnoge pravoslavne porodice iz Polimlja i Potarja ili iz Raške, među njima i Pavlovići, pod pritiskom pokatoličavanja ili islamizacije iseljavale su se, preko Višegrada i Sarajevskog polja, na sever i na zapad Bosne, uzimajući, verovatnije dobijajući prezimena prema nazivima mesta iz kojih su otišli.
Tako su oni iz Bradaša postali Bradaši, a kasnije Bradaševići.

POLIĆI

Među srpskim prezimenima u Bosni i Bosanskoj Krajini, s kraja 19. veka, Polići su s ovom slavom, živeli u pravoslavnim parohijama:
Vagan, Vidovo i Strmica, u Bosanskoj Krajini,
i oko Vlasenice, u istočnoj Bosni.

Polići koji slave Sv. Nikolu zabeleženi su oko Livna, Banjaluke i na Glamoču, a sa slavom Đurđevdan u Travniku i Glamoču.
Poliće smo pronašli u najsevernijem selu Gornjeg Unca - u Vidovom Selu, koje se prostire s obe strane rečice Unac i pored planinskog ima nizijski deo - Mokronoge.
U Mokronogama živi više porodica iste srodničke grupe, familija Kukilović, među kojima su i Polići.
Pored njih tu žive i Puzigaće, Medarevići, Markanovići, Lazići, Bašići, Gajanovići, Jankovići i Mihajlovići.

Predanje kaže da su se doselili pre tri veka iz Dalmacije, sa reke Cetine.
Petar Rađenović kaže da ovo prezime Kukilović više ne nosi nijedna od mnogih porodica koje su nastale od istog stabla.

Polići su zabeleženi i u selu Preodac u oblasti Unac u Bosanskoj Krajini.
Ovo selo ima sličan položaj i karakteristike kao i Mokronoge.
Ovi Polići su se doselili iz oblasti Grahova, u prvoj polovini 18. veka, a karakteristično je da slave Sv. Nikolu, a ne Sv. Jovana.

Poliće smo pronašli i u oblasti uz reku Drinu - u selu Uzovcu, južno od Rujevca, u opštini LJubovija.
Posle 1834. godine nastanili su se u krajevima Veleš, Polje, Tepavac i Postenje.

Ima zgodan rodoslov za prezime:

KECMAN

ŠTIKIĆ

Prema crkvenom kalendaru mogao bi to biti praznik "Sveti Petar i Pavle-Petrovdan, 12. jula ali se Sv. Petar praznuje i zimi.
Među prezimenima u Bosanskoj Krajini, Štikići su zabeleženi samo u parohiji Nožička u prijedorskom proto-prezviterijatu, sa krsnom slavom "Časne verige Sv. apostola Petra" (29. januara).
Istu osnovu ima i familija prezimenom Štikovac, u istom delu Bosanske Krajine, u parohijama Agići, Bihać, Dubovik, Krupa, ali sa slavom Jovanjdan.

U sadašnjoj Hrvatskoj, u susednim oblastima koju su vekovima nastanjivali Srbi, prema "Plemenskom rječniku ličko-krbavske županije", početkom Prvog svetskog rata zapisane su porodice sa prezimenom Stikovac, nastanjene u Doljanima i Dobroselu kod Lapca.
Na tromeđi, u višegradskom Starom Vlahu, postoji familija sa prezimenom Stikić odnosno Stupić i to u nekadašnjem naselju Bjelušine, sad poznatijem po jednom ranijem svom zaseoku (u ravnici uz put Višegrad-Uvac), danas selu Štrpcima.

Stupići su ovde deo šire familije Stikića koja se naselila pre dva i po veka iz okoline Prijepolja.
Dobili su ime po pretku koji je "imao glavu veliku kao stupu". Srodnici su im i Šijakovići, jedan ogranak Stikića koji se bio odselio u Srbiju, a potom vratio u Bovan i Bjelušine, u Stari Vlah. Svi oni slave Sv. Nikolu.
Stikići su od Prijepolja iz porodice Stiković iz mesta Toci, Izbičnje i Đuraševići. Odatle se jedan krak iselio u Hercegovinu, a drugi je preko Starog Vlaha (Štrpci) prešao u Bosnu kod Vlasenice.

Oni Stikići koji su išli preko Hercegovine, zadržali su se u Drobnjaku u Staroj Hercegovini pod imenom Kršikape i preuzeli njihovu plemensku slavu Đurđevdan, kako bi zameli trag Turcima.
Interesantno je spomenuti da su u Lici nekad bili (pa se kasnije iselili?) i Stupići (Stikići) i Kršelci.
Spominju se kao staro srpsko plemstvo od XIII veka!

I Stikić i, od njih izvedeno prezime u izvornom obliku Stikovac, prezimena su koja bismo tumačili nekim nadimkom u vezi s glagolom sticati a početni glas "s" austrijski pisari su, kako je i pravilo u nemačkom pravopisu, kad je ispred "t" - izgovarali kao "št"...
Objašnjiva je i promena krsne slave: Petrovdan (Sv. Petar i Pavle) proslavlja se kad su u punom jeku poljoprivredni poslovi, pa je bilo pogodnije da se slavi praznik istog svetitelja krajem januara kad skoro nema poslova a jela i pića još ima u dovoljnim količinama.

JERKOVIĆ

Među srpskim prezimenima u Bosni zabeleženim u šematizmu Dabro-bosanske mitropolije za 1882, nalaze se i porodice Jerković, ali i i Jerko i Jerkić, i to sa nekoliko različitih slava, u raznim parohijama svih krajeva Bosne.
Porodice Jerković koji slave Petrovdan nastanjeni su bile u parohijama: Grmuša i Rujnica, bihaćki protoprezviterijat i Gudavac i Jasenica u kod Krupe. Pored toga, u samoj Krupi ima Jerkovića koji slave Jovanjdan.
Porodica Jerko, sa slavom Đurđevdan, zabeležena je u Osijek-Blažuju (Sarajevo) a Jerkić, sa slavom Nikoljdan, u Baraćima (Gerzovo kod Jajca).

U monografijama Bosanske Krajine nalazi se više podataka o ovoj porodici.
Tako je za Jerkoviće oko Krupe zabeleženo da su jedna familija sa Vlajsavljevićima i Balabanima, kao sa još nekim porodicama što slave Blagočasne verige Sv. apostola Petra, 29. januara.
Oni su preuzeli ovaj zimski pandan slave Sv. Petra koji se proslavlja leti jer nisu mogli svi da se okupe na slavi zbog sezonskih radova.
Od Jerkovića je najznamenitija ličnost bio vojvoda Trivo "Amelica", učesnik Bosansko-hercegovačkog ustanka, 1875-1878. koji nije hteo da se pokori austrijskim vlastima nego je pobegao u Rusiju.

Za Jerkoviće pod Grmečom u selu Vojevcu, zabeleženo je da su se doselili sa Zmijanja, a na Zmijanje su došli sa juga, iz Bjelajskog Polja, pre Omerpašine kaznene ekspedicije protiv pobunjenih bosanskih begova, 1851.
Ima ih i u Dobroselu, u Ostrožnici pored Une, kao i u Potkalinju na grmečkoj kosi.
U Suvaji (odakle i naš čitalac tvrdi da potiče njegova porodica), Jerkovići sa slavom Petrovdan, poreklom su od Unca odakle su se doselili pre Doljanske bune i potom iselili u Grmušu, između Grmeča i Une.

U selima oko Bihaća Jerkoviće su katolici, nastanjeni tu, navodno, "od feta" (feth, osvajanje, od strane Turaka - misli se na naše krajeve),
u selima Kralje, Baškaiš i Golubić. Dosta Jerkovića ima u Lici sa različitim slavama među kojima su i "petrovštaci".
Oni su se davno naselili u Hercegovinu gde su mnogi primili katoličku veru (na Pelješcu i oko Mostara ima porodica Jerko), dok su se drugi raselili u Dalmaciju, Liku i Bosnu.

Prezime je moglo nastati ili od imena Jerko koje je bilo uobičajeno i među pravo-slavnim Srbima (hipokoristik od Jeremija a ovo je hebrejsko: "Bog podiže") ali nije isključeno da je došlo i od nadimka "(J)Erko" - naziv za nekog ko je poreklom iz Hercegovine, a koje je kao prezime konstatovano oko Bijelog Polja (Korita).
Danas se smatraju delom Bulatovića iz Rovaca.

GVERO

S kraja 19. veka Gvere, pravoslavni Srbi, živeli su selima sledećih parohija:
Mrkonjić-Grad i Šehovci, Glamoč i Glavice, Grahovo (Livno), Javorani (Banjaluka), Ključ i Petrovac.
Interesantno je da svi slave isto krsno ime, Nikoljdan.
Postoji i produženo prezime na "ić" - Gverić u mestu Baraćima (Gerzovo) sa slavom Sv. Vasilije.

U Crnoj Gori postoje prezimena Gvero, ali i Gverini i Gverić i to uglavnom u Boki.
Autor monografije Pop-Savo Nakićenović kaže da su ih doveli Mlečani (sa još nekoliko porodica) iz oblasti današnje Italije u vreme uspostavljanja svoje vlasti i političkih institucija za kontakte sa Portom, od kraja 17. do kraja 18. veka.
Kako je glavno mesto svih ovih predstavništava bilo u Prčnju, to su se i Gvere nastanile uglavnom ovde i u mestu Muo.
U Prčnju je bila i crkva posvećena Sv. Nikoli.

Osnovno pitanje koje se ovde postavlja jeste da li su Gvere iz Boke došle do Grahova i potom, Bosanske Krajine, ili su oni nezavisano stigli na ove prostore, u vreme mletačke okupacije Dalmacije i ostrva i uspostavljanja vojne odbrambene granice zajedno sa Austrijom?

Sasvim je moguća i jedna i druga varijanta, s tim što su Gvere zasigurno stigle i u jedan i drugi kraj gde živi srpsko stanovništvo, preko vojne službe, jer u osnovi prezimena Gvero italijanska reč guerro što u prevodu na srpski znači - rat i gverero - ratnik, vojnik a postoji i kao prezime italijanskih porodica.

Da li su Gvere bili stanovnici nekog dela Italije, dakle, izvorni Italijani ili, pak, nekadašnje doseljeno srpsko stanovništvo u Apuliju, Abruce, Veneciju i Trst teško se može reći bez otvaranja arhiva u Rimu i Veneciji.
A možda su se jednostavno posrbili, primili jezik i kulturu, stapajući se sa lokalnim stanovništvom, te primajući i slavu kao bitnu etničku srpsku odrednicu.

ULETILOVIĆ

Među prezimenima Srba u Bosanskoj Krajini krajem 19. veka, Uletilovići su, međutim, zabeleženi jedino kao stanovnici parohije Dragovići (koju je narod kasnije prozvao Drugovići) između Banjaluke, Laktaša i Prnjavora, sa slavom Sv. Nikola.
U drugim parohijama oko Banjaluke - kako tvrdi naš čitalac - nisu evidentirani.

Blagojevića sa slavom Sv. Nikola, bilo je, međutim, u preko 20 parohija, pa tako i na širem prostoru oko Banjaluke, konkretno i u parohiji Bočac što bi bio argument u prilog predanja čitaočeve porodice da Uletilovići u Dragovićima zaista od njih vode poreklo.

Kako i kada je došlo do promene prezimena i uzimanja ovog, dosta neobičnog - koje se, proverili smo, nigde drugde ne sreće na okolnim i daljim srpskim etničkim prostorima - ne možemo sa sigurnošću reći.

Ostaje nam da pretpostavljamo da je to bio najpre podsmešljivi nadimak pretka koji je potom dobio funkciju prezimena.

Ako se pođe od činjenice da su Blagojevići (samo sa krsnom slavom Nikoljdan) vrlo brojni u Bosni, po geografskoj njihovoj rasprostranjenosti tačno se vide mogući pravci naseljavanja u Bosansku Krajinu.

Oni se prostiru od same tromeđe Bosne, Srbije i Stare Hercegovine (Potarja), s tim što je jedna grupa porodica išla preko Višegrada, a zatim Srebrenice i Vlasenice do Maglaja i Tešnja, na Visoko, sve do Travnika, Ključa do Krupe, a druga se, preko Sarajeva i Visokog, usmerila direktno prema Banjaluci, Dubici i Gradišci.

Treći mogući pravac bio bi kroz Hercegovinu (Nevesinje) do Grahova, pa na Petrovac.
Blagojevići su, inače, poreklom iz srednjovekovne srpske države, Raške - koja je, uglavnom, i davala većinske struje naseljavanja u Bosansku Krajinu, Slavoniju, Baniju, Kordun i Liku.

U literaturi se spominje i vrlo stara hercegovačka porodica Blagojević iz Dabra, za koju se smatra da je "izumrla", ali bi tek dalja istraživanja mogla da odgovore na pitanje da li ju je zaista zadesila ta sudbina kao i na druge dileme o poreklu porodice.

KOVLJENIĆ

Prema knjizi "Prezimena Srba u Bosni" koju je, prema šematizmu Dabro-bosanske mitropolije od 1882. godine sačinio Đ. Janjatović, Kovljenići nisu zapisani ni u jednoj od više stotina parohija, pa ni u onim sa prostora Grahova i Nuglašice a zabeležene su porodice s prezimenima Kovjena, Kovjenić kao i Kovjanić.

Imajući u vidu često nepodudaranje narodskog izgovora (u ovom slučaju sa radikalnijim "jotovanjem": "vj" u "vlj") književnog pravopisa, uzeli smo u obzir sva tri oblika ali samo one sa slavom naše čitateljke, Sv. Nikola.
Prvi su evidentirani u parohijama Bugojno i Oborci, kod Bugojna, Kovjanić u parohiji Vrbica, protoprezviterijat livanjski a porodice Kovjenić u okolini Travnika. U Boki, pak, ima i Kovijanića ali ćemo i o njima drugom prilikom, kad budemo govorili o poreklu samog prezimena.

Samo selo Nuglašica, nije posebno spomenuto, jer potpada pod jednu od livanjskih parohija - Vrbicu. Stoga smo je naknadno potražili u našim izvorima i pronašli da su Kovljenići u ovom mestu (inače, na najdaljem severozapadnom delu Livanjskog polja) zabeleženi u poslednjim etnološkim istraživanjima 1960, kao Srbi ijekavci (tamo ima i pravoslavnih Srba ikavskog izgovora), sa slavom Sv. Nikola, nepoznatog porekla.

Dosta porodica iz ovog mesta doselilo se iz Dalmacije, mada je najtačnija tvrdnja da je reč o povratnoj seobi u okviru prelazne tromeđe (ili četvoromeđe) Bosne i Hercegovine, Like i Dalmacije. I zaista, Kovljanića, kao i Kovjanića i Kovjenića, ima samo u centralnim delovima današnje Republike Hrvatske, dok ih u Dalmaciji uopšte nema, osim Kovljenića - u Splitu.

Sva tri prezimena su u upotrebi i ponekad se neko od njih piše na oba načina, i sa "vj" i sa "vlj", kao u Belom Manastiru, Novskoj, Petrinji, Gradiškoj, Dvoru, Osijeku i Vukovaru. U "Karlovačkom vladičanstvu", Milan Radeka je zabeležio Kovjeniće sa dve različite slave: Đurđic, 16. novembra, i Sv. Nikolu, 19. decembra.

SAVIĆ

Prema šematizmu Dabro-bosanske mitropolije i arhidijeceze za 1882. godinu, među svečarima koji su kao svog zaštitnika imali Sv. Stevana Dečanskog, zabeleženi su i Savići u parohiji Mašići-Romanovci, protoprezviterijat gradiški i u parohijama Liješanj i Crkvica, protoprezviterijat srebrenički.

Pod imenom drugog svetitelja (Sv. Mina, Viktor i Vikentije) koji se slave na isti dan kad i Sv. Mrata, zabeleženi su kao svečari Savići u parohiji Šarince, protoprezviterijat prnjavorski.

Naizgled tri različite slave, koje se po pravoslavnom kalendaru praznuju na isti dan - 24. novembra, označavaju isti crkveni praznik koji je postojao i pre podele hrišćanstva, dan Sv. Martina, episkopa iz Tura, u narodu preimenovanog u "Mrata", i Sv. Mine, da bi kasnije srpska pravoslavna crkva u ovaj datum uvela i srpskog svetitelja Sv. Kralja, tj. Stefana Dečanskog.

U etnološkoj nauci se smatra da su ovu slavu slavile samo one najstarije, plemićke srpske porodice koje su među prvima primile hrišćanstvo kao i tzv. "saske" (po nama, u stvari, pretežno germanizovane lužičko-srpske), rudarske i zanatlijske porodice doseljene iz Saksonije i Pruske u srednjovekovnu srpsku državu a koje su rado prelazile na pravoslavlje.

Ovo postaje još očitije ako se uzme u obzir da Savića sa ovom slavom ima i u i oko Srebrenice koja je, zbog svojih rudnih blaga koja su davala veliku ekonomsku moć. Dalje, preko Drine, u Srbiji su takođe značajni rudarski centri, a južnije i Kopaonik i kosovski rudnici, posebno, Novo Brdo, Trepča i Zvečan.

Stoga nije neuputno izvršiti detaljnije istraživanje Savića sa slavom Sv. Stefan Dečanski, odnosno Mratindan jer bi se kao njihovo srednjovekovno sedište moglo smatrati jedno od ovih mesta.

Dodajmo, da je Savić, patronimik omiljenog srpskog imena i imena najvećeg srpskog svetitelja - jedno od najčešćih srpskih prezimena uopšte - u Bosni čak drugo po brojnosti, odmah iza Kovačevića a ispred Popovića, Jovanovića, Petrovića i drugih, sa 26 raznih krsnih slava.

VEKIĆ

Vekići se spominju u Bosanskoj Krajini, Lici i Dalmaciji, u kojima je četiri petine stanovništva, bar poslednjih pet stoleća (vekova) - sve do poslednjih etničkih čišćenja - čini srpski etnički element.
I sama slava Vekića, Sv. Stevan - ili, kako to u Bosanskoj Krajini tačno kažu, Sv. arhiđakon Stefan - jasno govori o velikoj starosti i južnijem poreklu porodice.

Prema popisima pravoslavnih porodica u Bosanskoj Krajini, Vekići su zastupljeni u više krajeva i sa mnogim slavama.
Samo Vekići u parohijama Vođenica, kod Petrovca, i Junuzovci, kod Gradiške, slave arhiđakona Stefana.
Ostali žive oko Prijedora, Krupe, Dubice, ali ih ima i oko Travnika i Vlasenice.
U Lici ih ima samo u Suvaji, kod Srba, ali oni slave samo Jovanjdan ili Đurđevdan.

Prema monografiji za Bjelajsko polje, stoji doslovce da ih ima u Bjelajskom Vagancu, šest kuća, a slava Stevanjdan.
Doselili su se početkom 19. veka iz Srba, gde su se zvali Rašuo.
Odatle se, već posle dve godine, veći deo prebaci u Male Stjenjane, gde ih je bilo mnogo više nego u Jazbinama (Bjelajski Vaganac).
Ime su dobili po nekoj babi Veki.

LOVRIĆ

U "Karlovačkom vladičanstvu". Radeka za Lovriće kaže da su i pravoslavni i rimokatolici.
Pravoslavni slave Lazarevu subotu, Petrovdan i Nikoljdan.
U nekadašnjoj ličko-krbavskoj županiji, po istraživanjima R. Grujića, Lovrića ima u Gospiću i Širokoj Kuli.

Na zadarskim ostrvima ima Lovrića u Preku, na Ugljanu, doseljeni su sa Livanjskog polja na posed vlastelina Jurinih u 19. veku. Na Murter, kod šibenskog vlastelina Divnića, došli su još u 1453. godine kao čobani sa Vrane. Selo je inače zasnovala porodica Dragojevića koje više nema.

Lovrića, pravoslavnih Srba, ima i u Livanjskom polju, u Bastasima, Donjem Žabljaku i Odžaku. Zabeleženo je da su se u Donji Žabljak i Rapovinu (zaselak Žabljaka) doselili iz Odžaka, gde su stigli od Sinja, u Dalmaciji.
U Zastinju ih je bilo već 1741. godine. U 20. veku bilo ih je dosta u Sinju i po Cetinskoj krajini.
Odatle su se naselili po Bosni i Bosansko Krajini.

U Sanici, u Bosanskoj Krajini, Lovrići su od nekog popa Lovre sa Glamoča, gde su se zvali Jelići. Slave Časne verige apostola Petra.
Isto i Lovrići u Pounju, u selu Zborište, pod planinom Previjom na Baniji.
Ima ih i u selu Glinici, na međi sa Banijom. Doselili su se krajem 19. veka iz Like, i slave spomenute Časne verige.

Lovrića sa slavom Nikoljdan ima samo u Drakseniću kod Dubice.

Ovo je prezime nesumnjivo patronimičko, od imena Lovro koje je poodavno uobičajeno u srpskom narodu, još od srednjeg veka.
Nastalo od imena Lovren, a ono grčkog - Lavrentije.

Ali, danas je veoma rasprostranjeno - potpuno pogrešno - mišljenje da je Lovro katoličko ime.

STOJAKOVIĆ

Prema šematizmu Srpske pravoslavne crkve za 1882. godinu, slava Stojakovića u Bukovači kod Petrovca, Gomionici kod Banjaluke,
Kozlici kod Sanskog Mosta i u Krupi i selima oko nje - Gudavac, Dobroselo, Dubovik, Jasenica i Ruiška, jeste Sv. Nikola.

Na rečnoj zaravni, iznad doline reke Sanice, u selu Prisjeci, žive Stojakovići za koje je zabeleženo da kao svoje krsno ime slave Sv. Jovana i da su tu došli iz sela Vojić, u okolini Krupe, još pre austrijske okupacije Bosne i Hercegovine 1878. godine.
U Bosni, međutim, ima mnogo Stojakovića sa još devet slava.

Stojakovići naseljeni u gotovo svim mestima oko Krupe potiču iz susednih sela.
Ta lokalna preseljenja - iz sela Suvaje u varošicu Krupu, iz Matavaza u selo Bušević, da pomenemo samo dva primera,
- učestala su u vreme Laudonovog rata 1788-1791, kada se veliki broj porodica iselio na Kordun i u Liku,
a posle buna protiv Turaka sredinom 19. veka i u Srbiju.

Poznato je i iseljavanje čitavih grupa porodica - među kojima su, prema pouzdanim izvorima, bili i Stojakovići - u Srbiju kneza Miloša, na posede oko Loznice koje su napustili Turci.

Prema M. Radeki u knjizi "Gornja Krajina. Karlovačko vladičanstvo", Stojakovići su srpske pravoslavne familije koje, pored Sv. Nikole, slave još šest slava. Ovaj podatak samo potvrđuje našu tezu da su oni zapravo vrlo različitog porekla.

Ovo patronimičko prezime - od ličnog imena Stojak - moglo je da nezavisno postane na različitim stranama srpskog etničkog prostora, što znači i da svi Stojakovići ne moraju da budu ni u kakvoj srodničkoj vezi.
Tek neka produbljenija istraživanja (izrada studije o familijama ovog prezimena) mogla bi da da određenije rezultate i ukaže na isti ili više različitih korenova nastanka Stojakovića.

DRONJAK

Spominju se u selu Šipovljani u Uncu (Bosanska Krajina) u kome je sačuvana slijedeća priča:
''Doselili su se iz Strmice po okupaciji... Misle da su se ranije zvali Dobrijevići. Negdje, kad su se momci doskakivali,
odskoči njihov momak, a bio u dronjavu odijelu. Svi na to poviču: ''Ha, odskoči Dronjak!''
Etimologija je u vezi sa pridjevom dronjav, u značenju odrpan, pocijepan.
Srodno prezime je Dronjić, kojeg susrećemo u prijedorskoj regiji (Omarska, Lamovita...)

Jovčići/Jovičići

Matičari su prezime članova ove familije pisali različito, kao što to je slučaj i sa ovim prezimenom - u zaglavlju pisma štampanim slovima piše Jovčić, a u potpisu Jovičić. Kao slava se navodi Pantelijindan, 8. avgusta.
Potiče iz sela Radomirovca za koje kaže da se ranije zvalo Svinjuha, a da je novo ime dobilo posle Prvog svetskog rata, po vojvodi Radomiru Putniku.

Ovo je primer kako i pisani dokumenti mogu biti nepouzdani, jer je nekada neki službenik ili sveštenik menjao prezime Jovičić u Jovčić, ili obrnuto, zavisno od toga za koji je oblik mislio da je pravopisno pravilniji, bez obzira na to šta je u narodu uobičajeno.
Ranije smo u tom smislu naveli Ajdukoviće.
I pored toga što o svom prezimenu malo zna, g. Jov(i)čić navodi legendu da su se njegovi preci u Radomirovac (tada u Svinjuhe) doselili u 17. stoleću sa juga Srbije ili iz Crne Gore i da im je ranije prezime bilo Vuković. Stoga smo, između nekoliko desetina grana Vukovića (i Vukova) raznih slava, potražili svečare Sv. Pantelije, jer je to njegova slava. Našli smo ih u nekoliko naselja u oblasti Sanice i Pounja, kao i jedini podatak da su u te krajeve došli iz Dalmacije, Kninske krajine ili Like.

Analogija sa seobama i kretanjima nekoliko hiljada familija iz ovih zapadnih krajeva upućuje da je njihov prazavičaj mogao biti u južnoj Srbiji, u Crnoj Gori, pa i u današnjoj severnoj Albaniji. Tamo ih, međutim, nismo pronašli sa ovom slavom, iz čega se može zaključiti ili da su se svi iselili, a preostali pomrli, ili, kao i Jov(i)čići, promenili prezimena.

Samo prezime nije zagonetno. Nastalo je od imena pretka Jovice, koje je hipokoristik od Jovan, ali je u jednom kraju sačinjeno prezime Jovičić, a u drugom je sažeto u Jovčić, zbog gutanja samoglasnika, uobičajenog u zapadnim srpskim krajevima.

ŠTRPCI

Porodice Štrbaca u Pounju istraživao je još ranije Vladislav Skarić.
Veliki i Mali Štrpci danas postoje više rijeke Unac, a Donji i Gornji Štrpci niže Kulen Vakufa.
Šire područje Pounja nekada je naseljavao veliki broj porodica različitih prezimena koje vode porijeklo od Štrbaca.
Slave Đurđevdan, a neki Nikoljdan.
Pored samih Štrbaca kojih je tamo bilo najviše, padaju:
Radići, Tomići, Zamaklari, Kužeti, Vojvodići, Bokano, Škorići, Miškovići, Stričevvići, Repije, Malinovići i Kukavice.
Vele da ih je nekada u gornjem Pounju bilo 251 kuća sa 13 prezimena.
Štrpci su tada bili vrlo rasprostranjeni u čitavoj oblasti Bosanske Krajine.
Ime su dobili od topografskog naziva Štrb.

Vele da su porijeklom od nekakve Štrbine iz Hercegovine i da su se tamo zvali Pavlovići.
Kažu da su se od tamo prvo naselili u Grahovo pa se odatle raseljavali dalje.
Smatra se da su Mali Radić i Suvaja matica ovih Štrbaca u Bosanskoj Krajini.

MAJKIĆI

Porodice Majkića mnogo su raširene na području čitave opštine Novi Grad, pa i mnogo šire, na desnoj i lijevoj obale rijeke Une, a posebno u Majkić Japri.
Svima je zajedničko porijeklo, kao i način kako su se brzo raspršili i namnožili, za koje, kada se u narodu želi istaći da u nekoj porodici ima dosta čeljadi, obično kaže i danas: ''Ima ih k'o Majkića!''

Porijeklo Majkića vezuje se sa Mudrinićima i Marjanovićima da su iz iste grupe rodova sa starinom sa Zmijanja.
Vele da im se predak svima zvao Gvozden.

Taj Gvozden imao je tri sina od kojih je jednom bilo ime Marko.
Od milošte ukućani su ga zvali Marjanom pa od njega vuku porijeklo Marjanovići.

Drugog za koga se i ne zna pravo ime, prozovu Majom, često i Majkom.
Bio je vele dobar kao majka, a kako u kući dugo vremena nije bilo ženska djetea, svi su mu tepali da je pravo ime toliko zanemareno zamjenjujući ga sa Majo, Majko, i od njega nastanu Majkići.

Treći sin opet je imao sličnu sudbinu da i njega nisu zvali njegovim pravim imenom.
Bio je valjda vrlo mudar i oštrouman čovjek, pa ga prozovu Mudrica i od njega nastadoše Mudrinići.

Nekada ih je bilo oko 139 kuća iz sva tri roda sa 12 prezimena u Pounju, Podgrmeču i Potkozarju.

Prije doseljavanja na ovo područje u jednom domaćinstvu Majkića bilo je oko 95 članova (negdje prije 270 godina).
Jedna od žena, koja je željela da se domaćinstvo rasturi, proturi glas u porodici kako ona taj dan nije ni okusila mesa.
To razljuti glavnog stariješinu, jer je takvih smicalica bilo i ranije, pa on domaćinstvo izdijeli na tri dijela.

Jedan dio njih doseli se u dolinu rijeke Japre i od njih se razvije naselje Majkić Japra, gdje je nekada bilo samo Majkića 100 kuća.
To je matica svih Majkića u našim krajevima.
Drugi dio Mudrinići, dosele u Grmušu i tamo se rasele po Cazinskoj Krajini pod raznim prezimenima.
Treći dio za Laudonova rata naseli se u Liku, a odatle u Pounje i druge krajeve, tj. Marjanovići, koji su sa Majkićima davali u prošlosti dosta pravoslavnih sveštenika.

UMIĆEVIĆI

Umićevići potječu iz Velike Popine kod Gračaca u Lici.
Takođe ima ih dosta i na ovom području i u ovim krajevima.
Iz Popine potječu Novakovići, Makivići, Stojisavljevići i još neki (svi slave Aranđelovdan).
Umićevići su se u Popini prezivali Stojisavljevići.
Otuda su najprije stigli u Vrtoče kod Petrovca.
Odatle pređu u Benakovac ispod Grmeča i rasele se po našim krajevima.
Njihov starješina u Benakovcu zvao se Umo. Vele da je bio uman i snalažljiv čovjek u životu.
U to doba trgovao je ''blagom'', pa je često putovao po selima i išao za stokom sve do Prijedora.
Trgujući tako stokom dolazio je i u Veliku Rujišku i prelazio danšnju Umićevića Rijeku, koja je tada bila više pusta nego naseljena.
Svidjela se pomenutom Umi ova nenaseljena zemlja sa dosta ravni, vode i šume, te se naseli sa svojom porodicom.
Odatle se porodica širila i raseljavala i u druga sela između i oko Une i Sane, pa i u druge krajeve.

TUBIĆ

Među prezimenima Srba u Bosni koje je zabeležila pravoslavna crkva po parohijama krajem 19. veka bilo je Tubića i Tubina, Tubinovića i Tubica. Sva ova prezimena su nastala kao matronimička po nekoj čestitoj Tubi.
To (žensko) ime se sretalo u većini srpskih zemalja, a naročito je bilo rasprostranjeno (ili omiljeno) u Slavoniji, srednjoj Bosni i Lici.

Etimologija mu je neobjašnjena, kako tvrdi M. Grković, naš najveći stručnjak za poreklo srpskih imena.
Porodice sa ovim prezimenima slave mnoge slave, a Sv. Panteliju samo Tubini u Agićima kod Dubice i Tubići kod Čitluka, takođe u dubičkom protoprezviterijatu.

I Rađenović i Karanović beleže Tubine u Uncu, a Tuviće ili Tubiće u Bjelajskom i Bravskom.
Što se njihovog porekla tiče, oni kažu: "Dok Tubini spadaju u veliku familiju Kecmana sa slavom Sv. Vartolomej, Tuvići/Tubići su iz grupe Ćulibrka koji su se doselili iz Like i slave isključivo Jovandan.
Nekada su se prezivali Bajić. Rađenović smatra da su se doselili iz plemena Banjana u Staroj Hercegovini."

SALAPURA

U knjizi "Srpska prezimena u Bosni" zabeleženo je da su Salapure krajem 19. veka živele samo u parohiji Vođenica kod Bosanskog Petrovca ali i to nam je bilo dovoljno da ih u monografiji Petra Rađenovića "Bjelajsko Polje i Bravsko" pronađemo u obližnjem selu Cimeše.
Tada ih je bilo 16 domaćinstava. Ovaj autor sa dva bitna podatka potvrđuje navode čitaoca: slava im je Sv. Arđanđeo Mihailo a potiču od Novakovića.

"Doselili se s Velike Popine kod Gračaca, blizu tromeđe Like, Dalmacije i Bosanske Krajine pre 90 godina, a begovi im od sprdnje nadenuli ime Salapura pa tako i ostalo..."
Salapure, i prema porodičnom saznanju i prema etnološkom istraživanju vode poreklo od familije Novaković iz Velike Popine ali nemamo podatak koji su Novakovići u pitanju pošto njih ima više grana i sa raznim slavavama i u samoj Lici.

U "Plemenskom rječniku ličko-krbavske županije", Novakovići su početkom 1915. zabeleženi u Gospiću, Srbu (Kupirovo i Osreci), Velikoj Popini, Pribudiću, Prljevu (Zrmanja) i u Zalužnici.
U "Karlovačkom vladičanstvu" zabeleženi su kao pravoslavne srpske porodice sa nekoliko slava:
Jovanjdan, Đurđevdan, Aranđelovdan i Nikoljdan.

Prema M. Karanoviću ("Pounje u Bosanskoj Krajini"), ovdašnji Novakovići pripadaju grupi od 20-tak familija, razgranatoj u Lici, severnoj Dalmaciji i Bosanskoj Krajini. Slave Aranđelovdan a "daljom starinom su iz Hercegovine".
U Hercegovini, pak, tvrde da im poreklo seže do Albijanića u Bjelicama u Crnoj Gori, "odakle im je dodigao đed Novak".
Po svoj prilici su već tada imali nadimak Šalipuri.

Neutvrđenog vremena, jedni su krenuli u Hercegovinu i neki tu primili islam a neki katoličanstvo, dok su drugi, preko Pive i Kolašina, stigli u Potarje. Ovde se prezivaju i Šalipurovići.
Otud i druga mogućnost da su Salapure neki ogranak Šalipura / Šalipurovića koji su odavde došli u neka sela tri parohije u Sarajevskom Polju, potom otišli u Liku, pa onda prešli Unu i stigli u Bosansku Krajinu.
U međuvremenu su slavu Jovanjdan zamenili Aranđelovdanom a i nastanak nadimka, od koga im je došlo novo prezime, u porodičnom predanju pomerili u skoriju prošlost.
Nadimak, priznajemo, nismo uspeli da uverljivo protumačimo.

U osnovi, ipak, kao da mu je reč sala ili šala koja označava so pa su tako dobijeni nazivi salamura, s jedne, i šalitra, s druge strane što je možda davnom obesnom turskom spahiji poslužilo da napravi kovanicu za koju je smatrao da je smešna!

ZLOJUTRO

Pravoslavne porodice zabilježene u okolini Gradiške i Kozarske Dubice 1882. god.
Odnose se na zlosretnog čovjeka i u vezi je sa frazeologizmom koji je zabilježio Vuk Karadžić;
''Došlo mu zlojutro!'' ili u poslovici; ''Doći će i njemu zlo jutro!''