Doseljavanje Srba na područje Banije

Doseljavanje Srba na područje Banije

Banija je istočna oblast Eparhije gornjokarlovačke. Uglavnom obuhvata predjele između Une i Kupe, i od Petrove gore na jugozapad prema Dvoru na Uni. Dio Južne Banije između Zrinjske gore i Une naseljen je Srbima još za vrijeme turske uprave, kada je naseljen i predio oko Kozare u Bosansko Krajini. Banija kao vojna oblast bila je podjeljena na dvije krajiške regimente: glinsku i petrinjsku. Ove dvije regimente nalazile su se pod vrhovnim zapovjedništvom hrvatskog bana sve od godine 1704. Otud i naziv Banija.

Predio oko Sjeničaka prema Kupi bio je nenaseljen još početkom 17. vijeka. Iako nikada nije bio konačno osvojen od Turaka, blizina granice uljevala je strah, pa se nije niko mogao rješiti da se tu nastani. U to vrijeme u Perni postoje samo tri kuće. Čim su Turci potisnuti od Petrove gore, porodica grofa Draškovića preduzima korake da naseli svoje imanje oko Sjeničaka. Najprije vidimo nekoliko naseljenih kuća u Utinji, a odmah zatim Sjeničak naseljava 80 srpskih porodica. Godine 1718. grofica Magdalena Drašković moli kneza Miloslava Karapandžu da naseli u Trebinji, petnajstak kilometara od Karlovca, koliko najviše može srpskih porodica. Grofica je od doseljenika tražila kmetsku poslušnost. Ovo je bio izuzetak, jer Srbi nikako nisu htjeli da zasnivaju kmetske odnose. Trebinja je i ranije imala nešto srpskih doseljenika, ali je grofica željela da svoj posjed gušće naseli.

Topusko i Perna pod Petrovom gorom zatim današnje parohije Kirin, Stipan i Bović bili su posjedi zagrebačkog biskupa. Iz jednog dokumenta od godine 1687. vidi se da je Kirin tada bio naseljen. Upravnici biskupskih posjeda tražili su od naseljenika kmetski odnos, pa je zbog toga došlo do pobune seljaka 1701. godine. Iz jednog izvještaja upravnika biskupskog posjeda iz godine 1699, vidimo da su i tada vršena naseljavanja u Čemernici, Topuskom i Perni.

U Donjoj Baniji imala je svoje posjede porodica hrvatskih velikaša Keglevića. Zbog svojih posjeda oko Blinje oni su se stalno sukobljavali s Turcima. Petar Keglević naseljava srpske porodice oko Petrinje.

Od pojedinih dokumenata o doseljavanju Srba na Baniju, da pomenemo jedan iz godine 1687. Hrvatski ban Nikola Erdeli poziva zagrebačkog biskupa Martina Borkovića da dozvoli naseljavanje Srba po Boviću i kirinu, gdje su se nalazili biskupovi posjedi. Nešto kasnije petrinjski grof Franjo Erdeli, godine 1693. postavlja kneza Petara Draškovića za glavara Srbima u Slabinji i drugim okolnim mjestima. Godine 1697. hrvatski plemić Petar Keglević dovodi Srbe u Krivaju. Iste godine Srbi se naseljavaju i oko Sunje. Dvijegodine kasnije naseljena je Živaja.

Za vrijeme seobe pod patrijarhom Arsenijem III Čarnojevićem doselilo se na Baniju oko 11.000 novih doseljenika. Ovo doseljavanje jako je povećao broj Srba na Baniji. Ranije je na području gornje Banije bilo oko 4.000 doeljenika. Prije Seobe, donja Banija slabo je bila naseljena zbog blizine turske granice. Za vrijeme Velike seobe u donjoj Baniji je naseljeno preko 40 sela. Prema popisu od 1768. god. na području Eparhije gornjokarlovačke bilo je 411 srpskih sela 12.079 domaćinstava i 124.762 duše. Ovaj broj učetvorosručio se do početka drugog svijetskog rata.

preuzeto sa: KRAJIŠKI KUTAK