Svodna

Selo SVODNA

Svodna se nalazi u sredisnjem dijelu Bosanske Krajine, na desnoj strani rijeke Sane.
Svodna pripada Novom Gradu kao opstini, a udaljena je od Novog Grada, 12 km.

Svodna se prvi put spominje na vojnim kartama iz austrougarskog vremena, i to, ne kao selo Svodna, vec kao potok Svodna koji prolazi sredinom sela u cijo se korito slijevaju ostali potocici.
Najvjerovatnije je po ovom potoku i selo dobilo ime.

Arheoloski ostaci svjedoce da je ovo selo, odnosno, dijelovi sela bilo naseljeno jos za vrijeme rimskog perioda, a nadjene rezbarene kosti i drugi predmeti u podnozju zaseoka Reljica, govore da je dio ovog sela bio naseljen prije 3000 godina.

Na sjeverozapadnom dijelu sela nalazi se karakteristicno uzvisenje, ciji je vrh obrastao sumom, a koji se zive Vis, a na juznoj strani malo nize, Gradina.

Da je na ovom uzvisenju postojala tvrdjava, svjedoce ostaci zidina i dubok kanal oko Visa koji je sluzio za ucvrscivanje i odbranu cijele tvrdjave.
Stariji mjestani pamte rusevine ovog srednjevjekovnog utvrdjenja ciji su kamen odvozili i za svoje potrebe zidali podrume, pravili temelje kuca i nasipali puteve.
Sve svjedoci da je to bilo manje utvrdjenje knezova Babonica, koji su imali utvrdjenje na Kulskom brdu iznad Novog Grada.

Na istocnoj strani sela Svodne u podnozju zaseoka Janjetovica, nalazi se manje jajasto uzvisenje koje se zove Gradinica.
Na ovom mjestu nema ostataka nekog utvrdjenja, ali postoji legenda i prica da je tu postojalo neko manje utvrdjenje, sto je i povjerovati, jer malo istocnije nalaze se ostaci, obrasli zbunjem i rastinjem, temelji crkve, pa se i ovo mjesto zove Crkvina.
Nista od ovih mjesta nije arheoloski istrazeno niti ispitano.

Selo Svodna je karekteristicno po mnogim izvorima i njihovim nazivima.
Na istocnoj strani sela nalazi se izvor u podnozju zaseoka Surlana. Mjestani ovu vodu nazivaju "smrdljiva voda" zbog toga sto ima nepodnosljiv miris, a zute je boje.
Najvjerovatnije da ova voda prolazi preko nekih neispitanih naslaga sto joj daje poseban miris, ukus i boju.

Bijelo vrelo, naziv je izvora ispod zaseoka Reljica, koje se smatra ljekovitom vodom koju su upotrebljavali Rimljani dok su boravili u blizini ovog izvora.
Danas se mnogi stanovnici ovog sela snadbjevaju ovom vodom.

U vrhu zaseoka Janjetovica postoji izvor "Jasen vode".
U podnozju sume Spanovac ima izvor zvani "Svetinja".
Ovaj izvor je oblozen kamenim plocama. U davnim vremenima Turci su se napajali vodom sa ovog izvora i mnogo su drzali ovaj izvor kao nesto svoje, tako da nije bilo dozvoljeno da svako nosi vodu sa ovoga izvora.
Ovaj izvor se i danas koristi, a iz doba Turaka ostale su samo kamene ploce.

Iznad zaseoka Tramosljani ima izvor koji se zove "Cicinovac", ili tocak "Cicinovac".
Izmedju Tramosljana i Garaca nalazi se izvor "Kamenica".
U blizini Tramosljana je izvor zvani "Dunja". Interesantno je: kad se ova voda pije, osjeca se nekakva slast, kao da je secerom zasladjena.

Pored zaseoka Janjetovica-Remica, u podnozju Milinovog Dola, ima izvor "Stubal". Ovaj izvor vodom snadbjeva mnoge porodice, a nije zapamceno da je ikada presusio.

Ispod zaseoka Gornjih Janjetovica, ima izvor slane vode.
Ova voda je dobro sluzila u ratnim vremenima kad je cesto bilo nestanka soli. U ovoj slanoj vodi kuvala se razna hrana, a i blago se napajalo ovom vodom.

U selu postoje mnogi izvori i izvorcici, manji ili veci, uglavnom sve su to pitke vode, i drzi stanovnistvo mnogo do tih voda i pazi da se ne zagade.

U selu i potoci imaju svoja imena: Dabrnovac, Pljuskaca, Jesica potok, potok Prezid, Peretovac, Rasak i drugi.
Sto se tice brda i uzvisenja, i oni imaju svoja imena: Agino polje, Brezici, Greda, Kolarevac, Smrekavac, Posta, Skakavac, Lipa, Osredak, Spanovac, Nebesic, Glavica, Magarac, Medjed, Devin jarak, Canak, Sicarev Gaj, Krmeca njiva, Cukur, Tablja, Kosa.

(Izvod iz knjige "Svodna", Dragana Lajsica)

PREUZETO SA: KRAJIŠKI KUTAK

POSTA

Na zapadnoj strani sela Svodne, ima jedno od najvisih uzvisenja, obraslo gustom sumom, a zove se Posta.
Postoje price koje su se prenosile sa koljena na koljeno, sve do danasnjih dana, da je ovo uzvisenje dobilo ime po nosenju poste.

Zapravo, na ovom uzvisenju postojala je konjusnica u kojoj su boravili konji i posebna prostorija u kojoj su boravili cuvari i hranioci konja, a ujedno i postari.
Na tome mjestu, prilikom prenosenja poste, mijenjali su se konji i postari koji su nastavljali dalja putovanja.

Prica se, koliko je istina, jos za vrijeme, kada je Napoleon isao na Rusiju u osvajaje, da su njegovi postari ovdje mijenjali konje i preko ovog uzvisenja prenosili postu.

SEOSKE KUCE

Kuce po selu su bile razdvojene i udaljene jedna od druge i po koji kilometar.
Mnoge su bile po uzvisenjima, da bi se ljudi u slucaju potrebe mogli lakse braniti i po potrebi skloniti.

СТАРА МУШКА НОШЊА

Ношња је била од ткз. абе или дебелог сукна: гуњ, капаран, чакшире, сукнене чарапе, опанци, ткана од конопље, кошуља, везене крагне и по прсима везена као и крагне рукава.
По појасу носио се велики широки ћемер, односно потпашај са преградом у којем се носило: нож, лула, кремен, чакмак и труд за паљење луле.
Носио се и кључ, ако је газда имао шта да закључава и чува од других.

Причају старији људи, да су се многи женили у истом одијелу, позајмљујући један од другог, јер су ова одијела била скупа и мало их је ко имао.
Како су била од јаког материјала, дуго су и трајала, чак и по двадесет година, јер су се строго чувала.
Око 1910 год., ова одијела су престала да се носе.